Son birkaç yıl içerisinde her nesle kısmet olmayacak olaylar yaşadık. Tarihe baktığımızda ortalama 100 yılda bir defa olan pandemi belasını yaşadık ve hep beraber atlattık gibi duruyor. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından 11 Mart 20210’de küresel salgın olarak ilan edilen Covid-19, ülke ekonomilerini de oldukça önemli bir şekilde etkiledi. Ülkeler salgının yayılımını engelleyebilmek adına karantina tedbirleri uygulamak zorunda kaldı, sınırlar kapatıldı, sokağa çıkma yasakları ilan edildi. Arz ve talep noktasında yaşanan ekonomik şoklar nedeni ile ekonomik faaliyet ve ticaret durma noktasına gelirken küresel ticarette ise daha önce görülmemiş kırılmalar yaşandı.
Ön görülemeyen tüm bu gelişmeler, ülke ekonomilerinde önemli ölçüde küçülmelere neden olurken dünyanın en büyük ekonomisi olan ABD ve AB ülkeleri de bu küçülmeden önemli ölçüde etkilendi. Totalde salgın işsizliği arttırdı. Ülkelerin işsizlik verilerinde önemli artışlar görüldü. Dünya genelinde yoksulluk verileri önemli derecede artış gösterdi.
Merkez Bankalarının Aldığı Önlemler
Piyasalarda yaşanan
aşırı oynaklık, ABD ve Avrupa borsaları dahil tüm dünya borsalarında değer
kayıpları yaşanmasına sebep vermesi ile dünyanın önde gelen merkez bankaları ve
hükümetler, salgının ekonomiye olan etkilerini azaltmaya yönelik politikalar
uygulamaya başladılar. ABD merkez bankası başta olmak üzere tüm merkez
bankaları, ekonomiyi canlı tutmak ve salgının vatandaşları üzerindeki ekonomik
baskısını azaltmayı amaçlıyorlar. Buna paralel olarak, hızlı bir şekilde
faizleri düşürerek parasal genişlemeyi başlattılar. Piyasalara bolca para
girişi olması sağlandı.
Parasal Genişleme Ve Yarattığı Olası Sorunlar
Kısaca, merkez bankası aracılığı ile faizleri düşürerek piyasaya bol para sürülmesi diyebileceğimiz parasal genişleme, ekonomiyi canlı tutmak ve işsizliği azaltmak için uygulanan bir politikadır. Ancak uzun süreli uygulanması durumunda yüksek enflasyona neden olur. Fiyatların sürekli ve hissedilir bir şekilde artış göstermesi, enflasyon olarak adlandırılır.
FED Faiz Artırması Ve Olası Etkileri
ABD, dünyanın en
büyük ekonomisine sahiptir. Rezerv para birimi ise dolardır. Bu nedenler ile FED in
alacağı her karar, tüm ülke ekonomilerini olumlu ya da olumsuz yönde
etkilemektedir.
En son yapılan
toplantı sonucunda, yaşanan yüksek enflasyonun önüne geçebilmek ve fiyat
istikrarını sağlayabilmek adına, 50 baz puan faiz artırma kararı vermiştir.
Hazine Tahvillerine Ve Mevduat Hesaplarına Olası Etkileri
Mevcut tahvillerin
fiyatı düşecektir. Bunun nedeni ise yeni çıkacak tahvillerin daha yüksek faiz
getirisi sağlayacak olmasıdır. Mevduat sahipleri için olumludur. Daha yüksek
faiz geliri elde edeceklerdir.
Dolara Olan Etkisi
Dolaşımdaki dolar
azalacağı için doların diğer ülke para birimlerine karşı değer kazanması
olasıdır.
Altına Olan Etkisi
Dolarda yaşanacak
değer artışı, altın tarafında satışlar getirebilir.
Gelişmekte Olan Ülkelere Etkileri
Faiz artırma kararı
ile sermaye, gelişmekte olan ülkelerde yaşanacak olumsuzlukların daha fazla
olacağı beklentisi ile gelişmiş ülkeler doğru hareket edecektir. Olası para
çıkışları, gelişmekte olan ülkelerin ekonomisinde daralmaya neden olacaktır.
Borsalara Olan Etkisi
Faiz artırma nedeni ile piyasalarda yaşanacak para çıkışında, borsa olumsuz etkilenecektir. Şimdiye kadar olabilecekler hakkında bilgi vermeye çalıştım. Ancak ulusal ve uluslararası piyasaları, siyasi ve ekonomik gelişmeleri yakından takip etmek son derece önemlidir. Piyasalar beklentiyi önceden satın alır. Faiz artışının önceden fiyatlandığı piyasalarda, ters senaryoların (dolarda düşüş, borsada artış gibi) da olabileceği unutulmamalıdır.
Sonuç olarak, normal şartlar altında faiz artırmak, piyasalardan paranın çekilmesine neden olacaktır. Bu durumdan ülke ekonomileri ve borsalar olumsuz etkilenecektir. Ancak belirttiğimiz gibi beklentinin önceden satın alındığı durumlarda, aksi senaryolarında yaşanabileceği unutulmamalıdır. Borsada işlem yaparken olası diğer değişkenlerin etkisinin de fark edilebilmesi amacı ile aracı kurumunuzdan finansal danışmanlık almak son derece önemlidir.
Kapak görseli; Pixabay