Newton Bir Dahiydi Ama Borsada Dört Milyon Dolar Kaybetti

Merhaba temettü emeklisi olasıcalar, 

Bilim insanları da bazen aptalca şeyler yapabiliyorlar ancak Isaac Newton'un 1720'deki Güney Denizi Şirketi Balonu sırasındaki mali açıdan feci hamleleri özellikle finansal okuryazarlık konusunda bilinmesi gereken bir husus. Hepimizin fizik derslerinden tanıdığı Isaac Newton, akıllı bir fizikçi ile akıllı bir yatırımcı olmak arasında büyük farklar olduğunu para kaybederek öğrenmek zorunda kaldı. Yaşadığı deneyim, yanlış bilgi ve dezenformasyonun yayılmasının en zeki insanların bile nasıl yoldan çıkarabileceğini bizlere gösteriyor.

Hazırsanız hikayeyi ve çıkarmamız gereken dersleri anlatmaya başlıyorum. 

1720 yılının ilkbaharında Londra borsasının eşi benzeri görülmemiş bir patlamayla yükseldiği dönemde, Newton, dönemin en gözde şirketlerinden birisi olan South Sea Company (Güney Denizi Şirketi) isimli firmanın hisse senetlerine sahipti. 

Güney Denizi Şirketi Hisse Senedi

Şirketin hisseleri, 1720 yılında finans tarihindeki en efsanevi yükseliş ve düşüşlerden birini yaşadı. Newton bu çılgınlığın ilk aşamalarında olası bir düşüş yaşanacağını fark etti ve hisselerini büyük bir kar ile elinden çıkardı. Ama balon şişmeye devam etti ve hisse senetleri sekiz kat daha değerlenerek binlerce kişiyi zengin etti.

Zaten zengin bir adam olan Newton, genellikle temkinli bir yatırımcıydı, ancak birkaç ay sonra piyasanın yükselen coşkusuna kendisini kaptırarak elindeki bütün devlet tahvillerini sattı ve denizcilik şirketinden hisse senedi almaya devam etti. Yaptığı yatırım yaklaşık 20.000 sterlin kaybetmesine neden olacaktı. Hisse senetlerini tekrar alışından sonraki üç hafta içinde trend dönerek Noel'e kadar tamamen çöktü. Yapılan araştırmalar Newton'un kayıplarının günümüz parası ile yaklaşık 4 milyon USD civarı olduğunu gösteriyor.

Her yatırımcı hata yapabilir. Ama Newton sizin - benim gibi sıradan bir kaybeden değildi. Yaşayan en büyük matematikçiydi, zamanla değişim, risk ve tecrübeyi sayılara dönüştüren hesaplamalar hakkında derinden düşünen birisiydi.

Isaac Newton yüksek karlar peşinde koşarken aklını tamamen kaybedebilmiş ise, başkaları da kaybedebilir. Thomas Levenson

Dilerseniz hep beraber Güney Denizcilik Şirketi hisse senetlerin fiyat değişimine ve Newton'un alım satım noktalarına beraber bakalım;

Güney Denizi Şirketi Hisse Senedi Fiyatları 1718 - 1724 Yıllları

• Newton, 1719 yılında hisse başına ortalama 100 sterlin ödeyerek şirkete yatırım yaptı,
• Ocak 1720'de şirket, elinde devlet tahvili veya paraya çevrilebilir herhangi bir değerli kağıt bulunan yatırımcıların hisse senedi alabilmesine olanak tanıyacağını açıkladı,
• Yatırımcılar ve manipülatörler, yeni hisselerin satışa çıktığı ilk gün hisseyi 315 sterline yükselterek Londra'daki Exchange Alley'e akın etti, hisse senetlerinin fiyatı Ocak ayında iki katından daha fazla yükseldi,
• Fiyatlar 25 Nisan'da 352 sterline ve 23 Mayıs'ta 487 sterline ulaştı ve ardından yükselişe devam etti,
• Ertesi yıl yapılan araştırmalar, fiyatlarda yaşanan patlamanın manipülasyon ile sağlandığını gösterdi; Güney Denizi'nin yöneticileri, hisse senedini pompalamak ve satın alımları finanse etmek için borç para vermek, gizli hisse geri alımları, erken türevlerin agresif bir şekilde kullanılması için ellerinden geleni yapmışlardı,
• İlk başta, Newton halihazırda sahip olduğu Güney Denizi hisselerini elinde tuttu, daha fazla alım yapmadı. Ardından, Nisan ayının sonunda, bir avuç temkinli yatırımcı gibi, Güney Denizi'nin kendisini yeterince zengin ettiğine karar vererek hisse senetlerini elinden çıkardı,
• Yapılan araştırmalar Newton'un balonun başlangıcında Güney Denizi hisselerinin neredeyse tamamını yaklaşık 400 - 500 sterlin arasında değişen fiyatlar üzerinden nakde çevirdiğini gösteriyor,
• 1719 yılından, hisse senetlerini elinden çıkardığı güne kadar yaklaşık 20.000 sterlin ya da Cambridge Üniversitesi'nde profesör olduğu dönemde aldığı maaş esas alındığında 200 yıllık kazancını elde etmişti,
• Newton satarken, Güney Denizi hisseleri 350 sterlinden 595 sterline yükseldi. 1 Haziran itibari ile yükseliş ivmekazandı, brokerler hisse senedi için 720 sterlin, beş gün sonra 770 sterlin fiyat verdiler,
• Haziran ortasına kadar, Newton çok erken elden çıkardığı için kardan zarar ettiği düşüncesine kapıldı ve tekrar alım yapmaya başladı. Ağustos ayının ortasına kadar, hisse başına 700 - 1000 sterlin ödeyerek alımlarına devam etti, bu fiyatlar ilkbaharda satış yaptığı fiyatların iki katından daha fazlaydı,
• Yaz boyunca, hisse senedi 800 sterlinden 900 sterline kadar oldukça dar bir aralıkta işlem gördü. Ancak yatırımcılar şirkete ve piyasaya güvenlerini kaybetmeye başladığında hızlı bir düşüş başladı. 31 Ağustos'ta, Güney Denizi hisseleri 810 sterlin seviyesine, sonraki hafta 700 sterline, 14 Eylül'de ise 570 sterline indi ve çöküş daha da hızlandı,
• Şirket hissesi 1 Ekim'de 290 sterline geriledi ve ardından Kasım ayı başlarında 200 sterlinin altına düştü.

Göksel cisimlerin hareketlerini hesaplayabiliyorum ancak insanların çılgınlığını hesaplayamayamam. Isaac Newton

Isaac Newton'dan Ne Öğrenebiliriz?

Söylentiler, tanıtım ve rüşvetlerin yardımıyla şirketler, büyük umutlar ve finansal büyüme imajı çizebilir. Örneğimizde muazzam zenginlik ve kaynaklarla dolu büyük hikayeleri olan uzak toprakların ticaretinde tekele sahip bir şirketin hisse senetlerine sahip olmanın zararı yoktu. Ancak hisse senedi fiyatındaki hızlı artış, açgözlülüğün gücünü daha da artırdı. Sonra tüm çılgın çılgınlıklarda ve balonlarda yaşandığı gibi açgözlülük korkuya dönüştü. Bir yıldan kısa bir süre içinde, Güney Denizi Şirketi borsayla birlikte çöktü.

Şunu kabul edebiliriz ki Newton aptal bir insan değildi hatta günümüzde halen kabul gören hareket yasasını kavramsallaştıracak kadar ileri fizik ve matematik biliyordu ancak borsa deneyimini göz önüne alırsak duygularının onu ele geçirmesine izin verdiği ve kalabalığın mantıksızlığına kapıldığı için akıllı bir yatırımcı olmadığını söyleyebilirim.

Isaac Newton örneği, bir yatırımcının kendi iyiliği için fazla zeki olmasının en güzel örneği olabilir. İngiltere'nin en ünlü bilim adamı, Güney Denizi Şirketi'nden çok iyi karlar sağladı. Parayı çektikten sonra, şirketteki hisse senetlerinin yükselmeye devam etmesini biraz dehşetle izledi. Şirket hisselerini aldığı ilk fiyatın üç katından daha fazlasına geri alım yaptı, ardından piyasa çöktü ve neredeyse tüm birikimlerini kaybetti. 

Yatırımcılar bugün de benzer durumlarla karşı karşıyalar. Uçmuş, tüm zamanların en yüksek değerinde olan, sosyal medya veya Whatsapp / Telegram gruplarından pompalanan hisse senetlerine yatırım yaparken temkinli olun. Halihazırda ucuzdan toplayarak yüksekten satan insanlara para kazandırıyor olabilirsiniz. Başka bir deyişle, açgözlülük korkuya dönüştüğünde yüksekten satın alıyor ve muhtemelen düşükten satıyor olabilirsiniz.

Kalın sağlıcakla.